Υπάρχουν κάποιοι αξιολογικοί κανόνες που μπορούν να έχουν γενικότερη ισχύ, πέρα από το αρχικό πεδίο εφαρμογής τους.
Έτσι, αυτό που έγραψα για το πώς να αξιολογούμε τα άτομα σε σχέση με τις ιδέες, θα μπορούσε μια χαρά να εφαρμοσθεί και για την αξιολόγηση των ταινιών.
Όχι μόνο γιατί οι ταινίες είναι προϊόντα ατόμων, όποτε επηρεάζονται από τη σχέση αυτών με τις ιδέες, αλλά και γιατί οι ίδιες έχουν μια δική τους ξεχωριστή παρουσία και μπορούν να αξιολογηθούν ατομικά, χωρίς αναφορά στους δημιουργούς τους, που μπορεί να μας είναι άγνωστοι.
Όχι να είναι καραμπαμπάμ ή ουάου ή «το κάτι άλλο» ως ταινία, αλλά να μην έχει να μας πει τίποτε .
Ούτε να διατείνεται ότι λέει κάτι, αλλά να μη βλέπεται .
Στην κραυγαλέα περίπτωση των δραχμοβόρων εμπορικών ταινιών, (που στήνονται σαν εισπρακτικές μηχανές, χωρίς κανένα κινηματογραφικό μεράκι), το ξεδιάλεγμα είναι εύκολο. Κάνουν μπαμ ότι η μόνη ιδέα που έχουν είναι πώς να γεμίσουν τα ταμεία, ώστε μετά οι exec-παραγωγοί τους να πάρουν προαγωγή σε chief και από εκεί σε CEO, με τη φιλοδοξία να παίξουν μια μέρα γκολφ με τον Prezident στο Καμπ Ντέηβιντ, που είναι και το απόγειό τους.
Σε αυτές τις κραυγαλέες περιπτώσεις απορώ γιατί μερικοί κριτικοί βρίσκουν κάποια ιδέα κρυμμένη πίσω από τις εφετζίδικες κατασκευές ή το κονσερβαρισμένο σασπένς αυτών των ταινιών, πέρα από τα φράγκα. Εκτός αν αυτοί οι κριτικοί τα παίρνουν, το οποίο είναι και το μόνο λογικό, αλλιώς έχουμε να κάνουμε με παντελώς βλάκες, το οποίο είναι πολύ πιθανό.
Εκεί που τα πράγματα μπερδεύονται είναι στις ταινίες που αποκλίνουν από τις ξεκάθαρα εισπρακτικές πατέντες και δεν σκοπεύουν μόνο να μαζεύουν τα φράγκα της αμόρφωτης πλέμπας, αλλά και τα αστεράκια της μορφωμένης.
Σε αυτές, στις οποίες πέφτει το καλλιτεχνικό μαγείρεμα, μπορεί να τρως φύκια για μεταξωτές κορδέλες. Εδώ, η κριτική σκέψη πρέπει να είναι τόσο διεισδυτική που να πιάνει την κρυμμένη ιδέα τους.
Η ιδέα μιας ταινίας μπορεί να αναζητηθεί στον λόγο της δημιουργίας της.
Αν ο λόγος δημιουργίας μια ταινίας δεν είναι κάποια ιδέα, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε την αιτία της ύπαρξής της κάπου έξω από αυτήν, σε αυτόν που την έκανε, για κάποιους δικούς του λόγους, με πιθανότερους…
…να κάνει ταινία για να πει ότι έκανε (περίπτωση πρωτοεμφανιζόμενων ή σπανιοεμφανιζόμενων)
…να βγάλει λεφτά για να πάρει σπίτι, είτε κεραμίδι πάνω από το κεφάλι του (περίπτωση Ελλήνων) είτε βίλα στο Μαλιμπού (περίπτωση Αμερικάνων)
…να πηγαίνει σε φεστιβάλ για να γνωρίζει κόσμο, (περίπτωση φεστιβαλο-κυνηγών)
…να παίρνει βραβεία για να βγαίνει φωτογραφίες, να τον αναγνωρίζουν από τις φωτογραφίες για να μη χρειάζεται να συστήνεται ή ακόμη καλύτερα να έρχονται να του συστηθούν ή ακόμη πιο καλύτερα να βάζουν μέσο για να του συστηθούν, οπότε είναι άρχοντας, (περίπτωση αρχοντάνθρωπων).
Αν, από την άλλη πλευρά, ο λόγος δημιουργίας μιας ταινίας ήταν μεν μια ιδέα, αλλά η ταινία δεν μπόρεσε να σταθεί στο ύψος της και της γάμησε τα πρέκια στην πορεία, τότε, αλλού τα κακαρίσματα αλλού γεννούν οι κότες.
Επειδή έτυχε να μπλέξω με τα πίτουρα, ξέρω ότι είναι πολύ δύσκολο να δώσεις σε μια ιδέα υπόσταση, αλλά αν δεν της την δώσεις είναι ανυπόστατη, όπως, ανάλογα ανυπόστατη είναι και μια υπόσταση χωρίς ιδέα.
1 comment:
ενδιαφέρον το γεγονός ότι επιλέγεις τη λέξη 'ιδέα'... αν και καταγωγικά ανάγεται στο βλέμμα, εντούτοις όλοι ξέρουμε ότι η ιδέα συχνά αντιστέκεται σε κάθε προσπάθεια οπτικής απόδοσής της (όπως θεωρούμε δεδομένο ότι η σκεψη συχνά δεν συναντά τις λέξεις που αυτή επιθυμεί ή ακόμη πως και τα συναισθήματα συχνά συγκρατούνται οριακά μέσα από τα φράγματα της λεκτικής τους απόδοσης, εξαναγκάζοντάς μας να αποδόσουμε στη γλώσσα ή το σώμα ή την ύλη εν γένει το ελλειμματικό στοιχείο που αποτυγχάνει εξ ορισμού ενώπιον του φαντάσματος)... ορθά εισάγεις τη λέξη υπόσταση και προσπερνάς τον σκόπελο του οφθαλμού - αν και ο κινηματογράφος είναι κυρίως αυτό: ένας παραμορφωτικός οφθαλμός: όπως εξάλλου και οι ιδέες: άρα από την αρχή... ο Καντ περιγράφει την ιδέα με όρους σύνθεσης που εισάγουν ή εισηγούνται το απόλυτο... υπό αυτήν την έννοια καμία δυνατή παράσταση (κατ'αισθηση παράσταση της διάνοιας) δεν είναι ποτέ δυνατό να ανασυγκροτήσει την ιδέα ως υπόσταση: αυτό το κρατάμε... διότι η ιδέα παραμένει ένα προοπτικό σημείο προς το οποίο συγκλίνουμε: για τον Καντ παραμένει αεί ζητούμενο ή μόνον ένας κανόνας που προσδιορίζει το σύνολο της γνώσης ως σύστημα και θέτει μόνον τις ρυθμιστικές αρχές της γνώσης, αλλά κυρίως, της ηθικής (ψυχή, θεό ή κόσμο): αυτά όμως είναι μόνον αιτήματα... κάθε απόπειρα προσπέλασης της ιδέας αναγκαία καταρρέει (η ασυμμετρία είναι δεδομένη) - εκτός φυσικά από τις σπάνιες εκείνες συγκυρίες που μία καντιανή ιδιοφυΐα όπως λ.χ. ο Καντ ή ο Χέγκελ (περιορίζομαι σκόπιμα στη φιλοσοφία) ανασυγκροτούν ως κόσμο ολόκληρο την απλή ιδέα τους... κι ας έχουν αποτύχει... παρόλα αυτά πολύ φοβάμαι ότι, συνειδητά, μιλάμε για δύο διαφορετικά πράγματα: άλλο πράγμα είναι να μεταφέρεις την οπτική σου και αυτή η μεταφορά να αποτυπώσει με διαύγεια τις σημασίες που εσύ προδικάζεις στο πράγμα (ακόμη κι αν είναι αληθινές: αυτό αξιώνεις όπως και να έχει) κι άλλο είναι να ορίσεις την σημασία εκ του μη όντος... αλλά πάλι, αυτή είναι και η ειδοποιός διαφορά μεταξύ της καντιανής ιδιοφυΐας και των ακαδημαϊκών καθηγητών...
ΥΓ. τα κίνητρα της τέχνης (μιλάω με την ευρύτερη δυνατή σημασία της ανθρώπινης πράξης) μπορούν πράγματι να ανάγονται σε μία στοιχειώδη ή πιο απαιτητική ανάγκη κοινωνικοποίησης - αυτή η ανάγκη όμως, που είναι στη βάση της μια υλιστική προσέγγιση της σημασίας της ανθρώπινης πράξης, δεν εξαντλεί την πράξη... ή μήπως την εξαντλεί;
aufheber
Post a Comment