Ζώντας στο Βερολίνο προβληματίζομαι καμιά φορά πώς τα κατάφεραν οι Γερμανοί και ξεκατινιάστηκαν τόσο με τον Χίτλερ. Όλος αυτός ο πολιτισμός που είχαν, με φιλόσοφους, επιστήμονες, καμπαρετζούδες και άλλους ζογκλέρ των γραμμάτων και τεχνών που έπιαναν πουλιά στον αέρα, δεν μπόρεσε να γλυτώσει τη Γερμανία από τον ναζιστικό λαϊκισμό και να οδηγήσει την πληγωμένη της εθνική περηφάνια σε μια πιο πεφωτισμένη λύση από το να θέλει να ξεμαλλιάσει τις άλλες εθνικές περηφάνιες και να κάνει την Ευρώπη μαλλιά κουβάρια.
Τι έκαναν οι Τόμας-Μάν-ηδες μπροστά στη λαίλαπα του ναζισμού; Τίποτε για να μη γίνει λαίλαπα, οπότε μετά ήταν αργά.
Αν δώσεις βήμα στην εξαλλοσύνη δύσκολο να τη συμμαζέψεις με ψηφοφορίες. Μέχρι να εισηγηθείς μέτρα αντίδρασης θα έχει πάρει όλα τα μικρόφωνα, θα ουρλιάζει, θα πνίξει τη φωνή σου και όταν απηυδισμένος θα πας να κάνεις ντου στο πόντιουμ θα σε χώσει μέσα για αντίσταση κατά της αρχής!
Έτσι και οι μεσοπολεμικοί αστέρες της γερμανικής διανόησης. Μέχρι να αναλύσουν το μουστάκι του Χίτλερ τούς είχε μαζέψει τα βιβλία στην πλατεία και τα έβαλε φωτιά.
Αλλά θα μου πεις, δεν είναι η πρώτη φορά που οι άνθρωποι του πολιτισμού αποδεικνύονται εντελώς ανίσχυροι μπροστά στους λαϊκιστές πολιτικούς που διεγείρουν τα πλήθη σηκώνοντας αγριεμένα την τρίχα της και πετώντας αυτούς σαν πιτυρίδα στο πάτωμα.
Η Αθήνα του Χρυσού Αιώνα βουτήχτηκε στη λύσσα του Πελλοπονησιακού πολέμου, και η Αμερική των μεγάλων πανεπιστημίων βάφει τα χέρια της στο αίμα του Ιράκ, αμφότερες με δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις (όπως δημοκρατικά εκλέχτηκε και ο Χίτλερ), όπου η πλειοψηφία αποφάνθηκε υπέρ του ξεμαλλιάσματος και άφησε τους διανοούμενους στο κομμωτήριο.
Αυτές οι τρεις τρανταχτές περιπτώσεις (και υπάρχουν πάμπολλες ατράνταχτες) φαίνεται ότι δεν είναι αρκετές για να καταλάβουν κάποιοι τη σημασία της πολιτικής εκπροσώπησης και να νομίζουν ότι θα τη βγάλουν καθαρή κοιτώντας μόνο τη δουλειά τους.
Ο επιθετικός λαϊκισμός που σαρώνει τα media και κάνει βουλευτές, κομματάρχες και υπουργούς τηλεσκουπίδια είναι ένα προμήνυμα ότι σε λίγο μπορεί να μας τα πάρουν σύρριζα με την ψιλή και εμείς να κοιταζόμαστε ακόμα στον καθρέπτη.
Το πνεύμα της εποχής
6 years ago
13 comments:
Ε, εντάξει. Και οι διαννοούμενοι άνθρωποι είναι, με οξυμένα συνήθως πάθη και μεγάλη αυταρέσκια. Φυσιολογικό είναι να τους νοιάζει περισσότερο το τσιτσί, απ' ότι ο πυρηνικός αφοπλισμός της Βορείου Κορέας και η παγκόσμια ειρήνη. Στα ζητήματα του καθημερινού φασισμού, και τότε ειδικά, ήταν ιδιαίτερα δραστήριοι. Το γιατί τα πράγματα εξελίχθηκαν έτσι, είναι ζήτημα συγκεκριμένης σειράς ιστορικών συντυχιών. Σε αυτό που μάλλον θέλεις να πεις (για την εν Ελλάδι κατάσταση), δεν έχεις και άδικο. Μα δες και ποιος έχει μεγαλύτερη επιρροή. Ο διαννοούμενος ή ο παρουσιαστής του δελτίου ειδήσεων; Είναι καθημερινή και γι' αυτό προσωπική η σχέση του προπαγανδιστή με το κοινό του.
Εξάϊλε, όταν οι καθηγητές ανθρωπιστικών σπουδών στα Αμερικάνικα πανεπιστήμια είναι "ιδιαίτερα δραστήριοι" στην καταγγελία της πολιτικής του Μπους στο Ιράκ, αλλά δεν εισηγούνται τίποτε δραστικό στον ίδιο τον χώρο της πολιτικής, εκεί που παίζεται το παιχνίδι και πατιούνται τα κουμπιά που ξαμολάνε τα στρατιωτάκια, δεν είναι να απορείς που η φωνή τους δεν μετράει.
Αυτό σαν ένα παράδειγμα τού τι θέλω να πω (και που δεν αφορά περιορισμένα την Ελλάδα).
Οσον αφορά τους παρουσιαστές των ειδήσεων, πριν τους κατηγορήσουμε για την ξεφτίλα του δημόσιου λόγου (την οποία, σωστά λες, προπαγανδίζουν ασύστολα), καλό θα ήταν να δούμε πρώτα τι κάνουμε εμείς οι "μορφωμένοι" και τί ειδήσεις εμείς παράγουμε, (ανεξάρτητα πώς παρουσιάζονται).
Οι διανοούμενοι είναι κι αυτοί άνθρωποι δεν αντιλέγω, αλλά δουλειά τους είναι το δημόσιο (άρα, πρωτίστως η πολιτική), και έχουν ευθύνες επ΄ αυτού, όπως ο φούρναρης έχει ευθύνη να έχει έτοιμα τα ψωμιά του κάθε πρωί στα ράφια, αλλιώς δεν κάνει για φούρναρης.
Στρατο σωστο σε βρισκω..οι σημερινη διαννοηση αναλισκεται στο να αναλυει συνηθως το αυτονοητο, και μοιαζει με τον σουβλατζη που τον λες πειναω και αυτος σου λεει "ναι πρεπει να φας"
Πολυ σωστος.
Για την ανοδο του ναζισμου οι γερμανοι ακομα ψαχνονται (θα τα ξερεις αυτα φανταζομαι). Διατριβες επι διατριβων για να αναλυσουν, πως εγινε και την πατησαν ετσι.
Για τους διανοουμενους, ας μην υπερτιμαμε τον ρολο τους. Ειναι σωστο να υπαρχουν λογικες φωνες σε μια κοινωνια. Αλλα οταν ο οχλος αρχισει τις κραυγες, ειναι πια αργα.
Ε, τότε να βάλουμε εμείς πρώτοι τις κραυγές, για να προλάβουμε τον όχλο.
gggggggggggggggg
Δυστυχώς κατά την ταπεινή μου γνώμη, στη σημερινή εποχή, τα πάντα κινούνται σε ένα μονόδρομο "καταπίνωντας" οτιδήποτε θα προκαλούσε μια κάποια "λοξοδρόμηση" από αυτήν την πορεία, όλες οι ιδεολογίες τείνουν να ισοπεδωθούν. Υπάρχει μια γενική επιφανειακή αίσθηση ότι τα πράγματα βαίνουν καλώς, ενώ δεν είναι δύσκολο να αντιληφθούμε ότι ο κόσμος κινείται καθημερινά προς το χειρότερο (αναφερόμενος στις βασικές προσωπικές ελευθερίες και δικαιώματα καθώς και στις συνθήκες διαβίωσης).
Οι διανοούμενοι πάντα έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στην αφύπνιση της μάζας και στην δημιουργία συνειδήσεων. Σήμερα το στοιχείο αυτό είναι φανερότατα απών από την κοινωνία, καθώς η πλειοψηφία έχει ανέβει στο τρένο που ακολουθεί το μονόδρομο και αρνείται έστω να κατέβει για λίγο να δει επιτέλους που πάει το ρημάδι, γιατί φοβάται μήπως το τρένο τον αφήσει πίσω...
τόση ποσότητα ενημέρωσης και όμως ο προβληματισμός πάνω σε βασικά θέματα εκλείπει όλο και περισσότερο.
Βοήθειά μας...
Ένα λάθος που κάνεις στο συλλογισμό σου Στράτο είναι ότι βάζεις από τη μια πλευρά μόνο του τον Χίτλερ και από την άλλη την ‘διανόηση’
Ακρογωνιαίοι λίθοι του ναζισμού όπως η φυλετική καθαρότητα, η ευγονική ή η θεωρία του ζωτικού χώρου προϋπήρχαν του Χίτλερ , άνθρωποι των ‘γραμμάτων’ τις είχαν διατυπώσει , και περίμεναν τον εκφραστή τους .
Επίσης ο μυστικισμός , άλλος ακρογωνιαίος λίθος του ναζισμού , ήταν ευρέως αποδεκτός εκείνη την εποχή και στους ανθρώπους της διανόησης (ο Τόμας Μαν τον οποίο αναφέρεις, στο ‘Μαγικό Βουνό’ βάζει τον ήρωά του να συμμετέχει σε πνευματιστική συγκέντρωση όπου και καταφέρνουν να καλέσουν το πνεύμα του νεκρού ξάδερφού του) .
Άλλωστε και ο ίδιος ο Χίτλερ θα μπορούσε να θεωρηθεί και αυτός διανοητής μιας και δημιούργησε μια τόσο ισχυρή ιδέα, όπως αυτή του ναζισμού, η οποία κινητοποίησε εκατομμύρια κόσμου
Αντίστοιχα στις Η.Π.Α. υπάρχει πληθώρα ΄διανοούμενων’ οι οποίοι υποστηρίζουν την πολιτική Μπους (ή τουλάχιστον μέχρι πρότινος γιατί τώρα που το πλοίο βουλιάζει τα ποντίκια φεύγουν ένα – ένα) και το πώς και το γιατί η ΗΠΑ πρέπει να εξάγει τις ‘αξίες’ της σε όλο τον κόσμο και δη τον μουσουλμανικό .
Τέλος ο λαός δεν συγκινείτε από τα βαθυστόχαστα . Οι άνθρωποι της δράσης είναι αυτοί που διεγείρουν το λαό και όχι της διανόησης . Ελάχιστοι μπορούν να είναι και τα δύο ταυτόχρονα . Έτσι η πλειοψηφία των ‘διανοούμενων’ είναι πιόνια, ηθελημένα ή άθελά τους, της πραγματικής εξουσίας . Όταν ένας διανοούμενος ισχυρίζεται κάτι που συμφέρει το προβάλουμε για να αποκτήσει και μια άλλη διάσταση η πολιτική μας στα μάτια του λαού (αυτό που λέμε ιδεολογική πλατφόρμα) . Αν κάποια στιγμή δεν τα πει καλά του πετάμε λάσπη και τον αφήνουμε να πνιγεί .
Αυτά για την ώρα …
Χούλι, νομίζω ότι σφάλλεις στα ιστορικά σου στοιχεία. Ανεξάρτητα αν υπήρχαν κάποιοι που έδωσαν άλλοθι στους κατακαιρούς ιστορικούς φανατισμούς, οι περισσότεροι πνευματικοί άνθρωποι έπεσαν θύματα του φανατισμού και όχι θύτες.
Το ότι η διανόηση έχει γίνει τόσο ανυπόληπτη τα τελευταία χρόνια, από τότε που την πήρε στο ψιλό ο Χάρρυ Κλυν και όλοι χασκογελούσαμε (εκτός από εμένα που είχα προβλέψει ότι ο Χαρρυ θα καταλήξει υποψήφιος του ΛΑΟΣ- από τότε!), δεν σημαίνει ότι ήταν πάντα έτσι.
Αλλά δεν είναι εκεί το θέμα. Η ουσία του ποστ μου δεν έχει να κάνει με το κατά πόσο υπάρχουν ή υπήρχαν "διανοούμενοι" της πλάκας, αλλά με το ότι οι διανοούμενοι στην ευρεία έννοια τους (μαζί με εμάς που γράφουμε ή διαβάζουμε κάτι παραπάνω από τα ζώδια) αποδεικνύονται της πλάκας μπροστά στην οποιαδήποτε κυβερνητική ηγεσία, ακριβώς γιατί την αφήνουν στους "ανθρώπους της δράσης" (βλ. Μπους)
Αυτός ο διχασμός πνεύματος και δράσης δεν είναι αυτονόητος, και δεν ξέρω γιατί πρέπει να τον δεχτώ σαν φυσικό επειδή η "πλειοψηφία των διανοούμενων είναι πιόνια".
Αν ήταν να θεωρώ την κάθε πλειοψηφία δείκτη φυσιολογικότητας δεν θα καθόμουν να γράφω τώρα εδώ, αλλά θα αρθογραφούσα στην Esspresso για να μην με περάσουν για ανώμαλο, (όχι ότι δεν είμαι).
Επίσης, η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικάνων καθηγητών ήταν από την αρχή ενάντια στον πόλεμο του Ιράκ. Έχει γίνει και σχετική έρευνα αλλά δεν βρίσκω το λινκ να στην υποδείξω. Το ότι παρόλα αυτά τούς γράψανε στα παλιά τους τα παπούτσια είναι για τον λόγο που λέω.
Αυτά για την ώρα...
υπάρχει ένα ενδιαφέρον σημείο της δεκαετίας του τριάντα: ο αστικός κόσμος... ο αστικός κόσμος που παρατηρεί την έκπτωση των αξιών και της παράδοσης, των εμπόρων και μεταπραγματευτών που κάποτε ανέτρεψε τον παλιό κόσμο διεκδικώντας εξουσία και κατακτώντας εντέλει τον δυτικό κόσμο (γαλλική επανάσταση και ναπολεόντιοι πόλεμοι)... αυτή η επίγνωση δυστυχώς καθιστά τον φασισμό (όπως και τον κομμουνισμό αργότερα) θελκτικό σημείο αναφοράς έναντι της παρακμής του αστικού κόσμου - πολλοί διανοητές συνέλαβαν (αν και αυτό δεν απαλλάσσει κανέναν από την ευθύνη της σύλληψής του) στην άνοδο του φασισμού την επανακάμψη της επανάστασης ή μία μοναδική ιστορική ευκαιρία πραγμάτωσης του ονείρου των περισσοτέρων πολιτικών στοχαστών: την πολιτεία του πλάτωνα (αυτό θα συνεχίσει και θα ενταθεί με τον κομμουνιστικό φασισμό της ανατολικής ευρώπης: πολύ αργά θα κατανοήσει η αριστερά των αστικών δημοκρατιών, αν πρόκειται ποτέ να το κατανοήσει, ότι και ο πατερούλης υπήρξε φασίστας - παραδοχή που ο Μπρεχτ π.χ. στηλιτεύει προφητικά κατηγορώντας τον ασφυκτικό έλεγχο και το κομμουνιστικό κόμμα της ανατολικής γερμανίας)
κι εφόσον ανέφερα τον Μπρεχτ: είναι πραγματικά άξιο απορίας πώς από τα καμπαρέ, μία από τις πιο ενδιαφέρουσες μορφές της αστικής τέχνης, η γερμανία συλλαμβάνει τον ιστορικό της ρόλο...
δεν ξέρω, ίσως αυτή είναι μία καλή ευκαιρία να σκεφτούμε ότι η έννοια 'μάζα' είναι μία κακή αφαίρεση που παρεμποδίζει όχι μόνον την σκέψη αλλά και την επίγνωση ότι η σκέψη είναι μόνον Πράξη ή πραξεολογική - ακόμη κι όταν σκέφτεται αμιγώς θεωρητικά... η έννοια 'μάζα' όπως και η έννοια 'διανοούμενος' είναι αμφότερες κενά σημεία ενος ράθυμου αργόσχολου λόγου που αποποιείται διαρκώς την ευθύνη του και την μετατοπίζει πέραν του ιδίου... και η ευθύνη είναι πάντοτε ατομική, ατομική κατεξοχήν...
δυστυχώς η ναζιστική γερμανία εκπλήρωσε τα πιο σκοτεινά σημεία ενός συλλογικού (χριστιανικού) ευρωπαϊκού υποσυνείδητου... τα αρχέτυπα ή η χριστιανική μυθολογία εκπληρώθηκε με τον πιο τραγικό τρόπο στη ναζιστική γερμανία... η αποτυχια της ωστόσο βάρυνε μόνον τη γερμανία: κανένας αλλος δεν ανέλαβε την ευθύνη της - δυστυχώς
aufheber
"και η ευθύνη είναι πάντοτε ατομική, ατομική κατεξοχήν" - αουφχέμπερε θα συμφωνήσω μαζί σου, και θα προσαυξήσω θέτοντας τον καθένα ενώπιον των ευθυνών τής σκέψης του - και εννοώ ότι αν έχει καταλάβει κάτι (διανοηθεί) θα πρέπει να κάνει κάτι για αυτό.
η πράξη συμβαίνει ταυτόχρονα με την σκέψη... και το αντίστροφο... το πρόβλημα ίσως έγκειται ακριβώς σε αυτό "να κάνει κάτι για αυτό" (άρα να πράξει κάτιτι παραπάνω γνωρίζοντας ότι αυτή καθαυτή η επιπλέον πράξη θα αναιρέσει κάθε πρόθεσή του)... χωρίς περικοπές: το πρόβλημα είναι το κράτος και η λειτουργία των μαζικών θεσμών του (κοινωνικών, καλλιτεχνικών, νομικών, επαιδευτικών κτλ.)... η διάλυση του κράτους είναι μία σκέψη που παραπέμπει σε μία ανάμνηση μίας διαφορετικής δυνατότητας λειτουργίας του πολιτικού (μιλώ για μίαέννοια πόλης κράτους και γιανα προλάβω: δίχως θεσμική δουλεία ή μάλλον μόνον με θεσμική δουλεία όλων μας στην εργασία μας)... η παράμετρος ωστόσο που διαλύει κάθε σκέψη περί διάλυσης του κράτους είναι η βία και η θέση της ή ο ρόλος της βίας... αν ξεκινήσεις, όπως εγώ, από το άνευ όρων της ελευθερίας ή της αυτονομίας ή της έλλειψης προσδιορισμού περί τον άνθρωπο, τότε η βία συνιστά εκμηδένιση του όντος - απόλυτη προφανώς εξόντωση - συνεπώς απορρίπτεται εξ ορισμού... γιατί η βία αναγνωρίζει στην θεωρητική της έκφανση ότι στοχεύει μόνον το άτομο κι όχι το σύμβολο που υπάγει το άτομο... η ατομική ευθύνη συνίσταται ακριβώς στην αναπαραγωγή του συμβόλου διαρκώς και εντός όλων των σύγχρονων συσχετίσεων των ατόμων μεταξύ τους... ένας διάλογος που θα αναιρέσει τη μαζικότητα ως έννοια κατεξοχήν του κράτους είναι αδιανόητος και θνησιγενής άμα τη εκφορά του... ο Κονδύλης συνήθιζε να λέει ότι ο διάλογος μεταξύ ομογνωμώνων είναι περιττός, ενώ μεταξύ διαφωνούντων αδύνατος... η παράμετρος που ο Κονδύλης αρνήθηκε να σκεφτεί (αλλά κατόρθωσε να περιγράψει μέσα από τα κείμενά του περί πολέμου) ήταν ακριβώς ο πόλεμος... αυτή η μάχη ζωής και θανάτου που προς το παρόν δεν προκύπτει διότι η ζωή είναι υπερβολικά όμορφη μέσα στη ρομαντική ουτοπία της παιδικότητας των παιχνιδιών της προεφηβικής δύσης όλοι όμως θέλουν να γίνουν παιδιά στη θέση των παιδιών)... πια, η θεωρία αποτρέπει από κάθε ανάληψη της ευθύνης της μάχης διότι η θεωρία έχει μάθει πια ότι η μάχη μεταγράφεται εκ νέου σε σύμβολο και η ζωή περιγράφει σε μία όμορφα βιβλιοδετημένη έκδοση με φωτογραφικό υλικό την σπουδαία ζωή του εκάστοτε αιρετικού (αν δεν έχει προφτάσει ο φασισμός να διαστρεβλώσει την σκέψη λ.χ. τον Νίτσε)... καλύτερα όμως από εμένα συνοψίζει αυτήν την διάθεσή μου η ζωή του Μπράιαν και οι Μόντυ Πάιθονς...
άρα επιστρέφω: να κάνει τί;
Στράτο στο βασικό δεν διαφωνούμε . Ασφαλώς ο ‘επιθετικός λαϊκισμός’ επελαύνει κι αν ακόμα δεν έχει βρει έναν ηγέτη αργά ή γρήγορα θα τον βρει και τότε θα είναι πολύ αργά για φωνές και δάκρυα .
Εκεί που είχα ένσταση πάνω στο κείμενό ήταν η αντίληψη, αν κατάλαβα καλά, ότι υπάρχει από τη μια η διανόηση (κάτι σαν το απόλυτο καλό) και από την άλλη το κακό . Πολλές φορές το ‘κακό’ ξεκινά ή ενυπάρχει σε αυτό που λέμε διανόηση . (Αν παρανοήθηκα επαναλαμβάνω, δεν υποστήριξα ότι οι περισσότεροι 'διανοούμενοι' ασπάζονταν τον Χιτλερισμό ή τον Μπουσισμό . Απλά ανέφερα ότι τόσο στην Γερμανία του Χίτλερ και την Αμερική του Μπους υπήρξαν 'διανοούμενοι' οι οποίοι υποστήριξαν ή πάνω στις ιδέες τους, ηθελημένα ή αθελά τους, βασίστηκαν οι δύο αυτοί -ισμοί .)
Όσο για αυτό που αναφέρεις ότι ‘ο διχασμός πνεύματος και δράσης δεν είναι αυτονόητος’ θα ήθελα να συμφωνήσω (και πράγματι θεωρητικά δεν υπάρχει κάτι που να εναντιώνεται σε αυτό). Έλα μου ντε όμως που δε το βλέπω στην πράξη . Ακόμη όμως και αυτοί που μπορούν να διανοηθούν και μπορούν να προτάξουν δυναμικά τις ιδέες τους δεν είναι πάντα σίγουρο ότι εμφορούνται από τις ‘σωστές’ ιδέες .
Ειδικά για το σήμερα ίσως η κατάσταση επιδεινώνεται και για άλλους λόγους , πέραν του : αλλού τα λεφτά και οι χορηγίες ή της μη σωστής αξιολόγησης του κινδύνου , ίσως γιατί δεν έχουν (έχουμε) τις αντοχές να τα βάλουν (βάλουμε) με την ηλιθιότητα και δη την τηλεοπτική η οποία φαντάζει αήττητη – με τι επιχειρήματα (λογικά ? αφού δεν χρησιμοποιεί τη λογική) μπορείς να τα βάλεις με τον κάθε Λιακόπουλο .
κ. aufheber καταλαβαίνω απόλυτα αυτό που λέτε (γιατί περίπου της ίδιας αντίληψης είμαι και εγώ) όμως πρέπει να σας (μας) επισημάνω ότι δυστυχώς ο Μπράϊαν παρά το καλό του χαρακτήρος του (ή ίσως γι αυτό) δεν είχε το ανάλογο τέλος
Post a Comment