Friday, September 28, 2007

"αριστερά" και "δεξιά", σωστό και λάθος

Συζήτησα πολύ για την πολιτική τελευταία, με αφορμή τα γεγονότα στην Ελλάδα, και μου τέθηκε το ερώτημα τι προτείνω εγώ ως σωστό, πέρα από το να υποδεικνύω το λάθος.

Κατ’ αρχή, το ερώτημα της πολιτικής δεν μπορεί να εξεταστεί μόνο ως προς την ελληνική πραγματικότητα, διότι είναι ευρύτερο. Η ελληνική πολιτική «σκηνή» έχει τις ιδιαιτερότητές της (οικογενειοκρατία, ευνοιοκρατία, αναξιοκρατία, κλπ.) αλλά οι βασικές της συνιστώσες εξαρτώνται από τις διεθνείς εξελίξεις, τόσο στην πολιτική πρακτική όσο και στη θεωρία.

Οι όροι «αριστερά» και «δεξιά» δεν νομίζω ότι είναι ελληνική ανακάλυψη, αλλά έρχονται από αλλού, (από τα έδρανα της γαλλικής προεπαναστατικής εθνοσυνέλευσης, νομίζω), όπως από αλλού προέρχεται και το σύνολο σχεδόν των πολιτικών όρων που χρησιμοποιούνται εν Ελλάδι. Αλλά δεν είναι εκεί το θέμα.

Το θέμα δεν έχει να κάνει με την ελληνικότητα ή όχι μιας πολιτικής πρότασης. Θα μπορούσε μια χαρά να είναι ελληνική και να γίνει διεθνής ή ανάποδα, εφόσον εξετάζει το ζήτημα της πολιτικής στις ουσιαστικές συνιστώσες του.

Το πολιτικό ζήτημα είναι διεθνές, εκ των πραγμάτων, ειδικά, σε μια εποχή παγκοσμιοποιημένη, όπου η αλληλεξάρτηση των εθνών μεταξύ τους και όλων μαζί με το φυσικό περιβάλλον καθιστά τις εθνικές πολιτικές αλληλένδετες.

Πάμε τώρα στην ουσία. Τι είναι αυτό που πρέπει να γίνει; Ποιο είναι το σωστό;

Αυτό κατά τη γνώμη μου είναι το βασικό ερώτημα σε κάθε τι, και κυρίαρχα στην πολιτική, το οποίο με απασχόλησε διεξοδικά στις Υποθέσεις Γενικής Θεωρίας, όπου το εξετάζω "φιλοσοφικά", αφού είναι αδύνατο να κάνεις οποιαδήποτε σοβαρή πρόταση που να είναι προοπτικά σωστή, αν αυτή δεν βασίζεται σε μια εις βάθος θεώρηση του τι είναι το σωστό.

Είναι το ερώτημα το οποίο η τρέχουσα πολιτική θεωρία (και κατά συνέπεια η πολιτική πρακτική), δεν έχει εξετάσει σε βάθος, εξ ου και τα αδιέξοδα της πολιτικής, που την κάνουν ευάλωτη σε πιέσεις μεμονωμένων συμφερόντων.

Επ’ αυτού, θεωρώ ανεπαρκέστατες τις απαντήσεις τόσο της «αριστεράς», όσο και της «δεξιάς».

Η «αριστερά» μού λέει ότι σωστό είναι το «δίκιο του εργάτη». Σε αυτό έχει κολλήσει εδώ και δύο αιώνες, έστω και αν στον όρο εργάτη έχει προσθέσει η «ανανεωτική αριστερά» και κάθε άλλον αδικημένο. Πολύ καλά κάνει, και αυτήν ψηφίζω ελλείψει άλλου πολιτικού φορέα στο προσκήνιο, αλλά, πέρα από τη συναισθηματική συμπαράταξη υπέρ του αδικημένου, δεν ευσταθεί πολιτικά.

Η «αριστερά» δεν εξετάζει την ευθύνη του αδικημένου στην αδικία που υφίσταται παθητικά στην αρχή και την επιτρέπει να λάβει τέτοια έκταση ώστε να μη μπορεί να αντιδράσει μετά. - Της διαφεύγει η ευθύνη του ατόμου, διότι δεν βάζει το ατομικό στο κέντρο της προσοχής της, αλλά, το συλλογικό, το οποίο όμως μπορεί εύκολα να γίνει ένα μόρφωμα που καλύπτει την ανευθυνότητα και επιτρέπει την αναπαραγωγή της αδικίας.

Η "δεξιά" βάζει, μεν, το άτομο στο κέντρο (θεωρητικά), αλλά το κάνει ψευδο-φιλελεύθερα και όχι καθαρά. Παίζει «βρώμικα» το χαρτί του ατομισμού διότι δεν δέχεται να «ξαναμοιραστεί η τράπουλα» ώστε ο καθένας να μπαίνει στο παιχνίδι ως άτομο καθαρά και μόνο – δηλαδή, με ό,τι έχει από γεννησιμιού του, από τη φύση ή από τον «θεό» (που η δεξιά τόσο επικαλείται) – αφού, η δεξιά υπερασπίζεται τα κληρονομημένα προνόμια που διαθέτουν όσοι είναι παιδιά πλουσίων, οι οποίοι εκτός από άτομα έχουν και κάποια εκατομμύρια για να κάνουν παιχνίδι, ενώ οι άλλοι δεν έχουν μια.

Οπότε, η «δεξιά» καταλήγει θεματοφύλακας της «κληρονομημένης» αδικίας και η «αριστερά» υπέρμαχος ενός δικαίου που στο τέλος αναπαράγει την αδικία, επειδή, ούτε η μία ούτε η άλλη υποστηρίζουν ουσιαστικά τη θεμελιώδη συνιστώσα της κοινωνίας (δίκαιης ή άδικης), δηλαδή, το άτομο.

Εγώ θέτω το άτομο στη βάση της πολιτικής μου πρότασης και το ενθαρρύνω να παλέψει την αδικία όχι μόνο των πλουτοκρατών, αλλά την αδικία κάθε μορφής, ακόμη και αυτής όπου το ίδιο το άτομο αδικεί τον εαυτό του όταν φοβάται να εκφραστεί όπως αυτό θεωρεί σωστό.

Εδώ ακριβώς τίθεται το θέμα του σωστού και του λάθους. Το τι είναι σωστό δεν μπορεί να το πει στο άτομο καμία εξωτερική εντολή, είτε από κάποιον «Θεό», είτε από κάποιον κοινωνικό θεσμό.

Για όποιον «Θεό» και να μιλάμε, από τη στιγμή που με αυτόν εννοούμε την ολότητα στην οποία εντάσσονται όλα, τότε ο Θεός βρίσκεται και μέσα στο άτομο, αλλιώς τι ολότητα θα ήταν. Επίσης, κανείς δεν βρίσκεται στην προνομιακή θέση να κάθεται πιο κοντά στον Θεό ώστε να μας μεταφέρει τις εντολές του, αφού ο Θεός βρίσκεται παντού και κοντά στον καθένα.

Όσον αφορά το κοινωνικά εντεταλμένο σωστό, αν η κοινωνία ήξερε ποιο είναι αυτό, δεν θα ήταν άδικη, που είναι.

Αν, όμως, το άτομο φέρει μέσα του το σωστό, τι είναι αυτό που το εμποδίζει να το εκδηλώσει και να το κάνει πράξη, έτσι ώστε όλα τα άτομα μαζί να απαρτίζουν μια κοινωνία που διορθώνει τα λάθη της ( την αδικία) κινούμενη προς το σωστό (το δίκαιο);

Αυτό που εμποδίζει το άτομο να εκδηλωθεί είναι ο φόβος και όσοι τον μετέρχονται συστηματικά εκφοβίζοντας το ώστε να μη κινηθεί προς αυτό που θεωρεί το ίδιο σωστό και έτσι να αμφισβητήσει το προνόμιο τους να ορίζουν αυτοί το σωστό αυθαίρετα, όπως τους συμφέρει.

Το άτομο, βέβαια, πρέπει να παλέψει τον φόβο και να επιδείξει γενναιότητα κινούμενο από μόνο του υπέρ εαυτόν, «επί προσωπικού». Η εαυτο-κινούμενη γενναιότητα του είναι βασική προϋπόθεση της όποιας πολιτικής δράσης, η οποία είναι θεμιτό να πάρει μετά συλλογική μορφή, από τη στιγμή που το άτομο δεν μπορεί από μόνο του να νικήσει «κληρονομημένους» μηχανισμούς που έχουν τη δύναμη να το κατατροπώσουν.

Εδώ ακριβώς το ατομικό συναντάει το συλλογικό και εδώ είναι που πρέπει να εστιαστεί η όποια πολιτική θέλει να είναι σωστή.

Ο στόχος αυτής της πολιτικής πρέπει να είναι διπλός:
- η άρση του φόβου και ο περιορισμός όσων τον μετέρχονται συστηματικά, από τη μια
- η ενθάρρυνση του ατόμου να κινηθεί γενναία, από την άλλη.

Με αυτόν τον διπλό στόχο μπορεί να χαραχτεί μια συνολική πολιτική πρόταση που θα ξεπεράσει το αδιέξοδο της αριστερο-δεξιάς και θα δώσει νέα προοπτική στην πολιτική δράση.

7 comments:

Anonymous said...

Συμφωνώ με το ύφος του κειμένου σου και το γενικό του νόημα.

Πέρα από το φόβο ως κυρίαρχο μοτίβο, υπάρχει και η άγνοια. Αυτήν το άτομο δεν μπορεί να την υπερκεράσει μόνο του, παρά μόνο έχοντας ανοιχτά τα αυτιά του. Εκεί είναι και το μεγάλο στοίχημα, καθώς παράλληλα, είναι αυτή η παραδοχή, ταυτόχρονη παραχώρηση της δύναμης του ατόμου, της θέλησής του. Οπότε πάλι είναι σαν να βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν.

stratos said...

Εξάιλε, σωστά εντόπισες ότι τελικά είναι σαν να "βρισκόμαστε στο σημείο μηδέν", και εγώ θα έλεγα ότι σε κάθε πολιτική θεωρία (όσο σωστή και να είναι) βρισκόμαστε στο ίδιο σημείο.

Η όποια κίνηση γίνεται, γίνεται από το άτομο που δίνει την ώθησή της εαυτο-κινούμενο "επί προσωπικού".

Έτσι μπορεί να μεταδώσει και την γνώση του σε αυτόν που έχει άγνοια (αλλά, θέλει να μάθει), για να μπορεί να συνεννοηθεί μαζί του και να συνεργαστούν σε μια συλλογική δράση, που την έχουν και οι δύο ανάγκη για προσωπικούς λόγους.

Troll said...

Ο προερδος του ΠΑΣΟΚ κ.Παπανδρεου χθες ειπε "Να βαλουμε τελος στην διαφθορα στη χωρα μας" Προτεινοντας μηχανισμους ελεγχου και διαφανειας των δημοσιων συμβασεων.
Ο κ.Σουφλιας υποστηριξε τις προαλλες οτι τα τελευταια 3,5 χρονια εχουν δημοπρατηθει εργα συνολικου κοστους 17,5 δις ευρω,και οτι η Ελλαδα τα επομενα χρονια θα ειναι ενα απεραντο εργοταξιο.
Καλοι οι μηχανισμοι της κεντρικης διοικησης ελεγχου των δημοσιων συμβασεων ,αλλα η πραξη εχει αποδειξει οτι δεν αρκουν για να παταξουν την διαφθορα που ειναι απλωμενη σε ολα τα επιπεδα.

Ο ΜΟΝΟΣ τροπος για να κερδιθει το στοιχημα κατα της διαφθορας και της εσχροκερδειας, που ολοι ξερουμε οτι λαβαινει χωρα σε βαρος των χρηματων και της ασφαλειας του πολιτη ειναι η δημιουργεια ΜΚΟ για τον ελεγχο των παραδοταιων εργων.
Ο εθελοντισμος περα απο την προστασια των δασων και των αδεσποτων ΠΡΕΠΕΙ θεσμικα να δραστηριοποιηθει πλεων ΚΑΙ για την παταξη της διαφθορας.Ελεγχοντας τα παραδοταια εργα αν ειναι συμφωνα με τις προδιαγραφες των αρχικων συμβασεων.

Ελπιζω καποτε αυτη η απλη και εφαρμοσιμη προταση να βρει υποστηριχτες.

zg.συγνωμη για το φαινομενικα ασχετο του σχολιου μου!!!

Anonymous said...

μιλούσα με κάποιον γνωστό μου ελευθεριακό - έχει καιρό... συνήθως δεν διαφωνώ και δεν συμφωνώ διότι το πρόβλημα εντέλει δεν είναι θεωρητικό, είναι κατεξοχήν πρακτικό (πριν την διάκριση αριστεράς και δεξιάς οντολογικά προηγείται η διάκριση θεωρίας και πράξης: η συνεύρεση και τaυτότητά τους θεωρήθηκε ότι επιτυχγάνεται με τον πρακτικό λόγο ή το πνεύμα, ωστοσο οι εποχές παρήλθανε και το θεωρητικό υπόβαθρο μεταλλάσσεται σε μία απόλυτα βραχυπρόθεσμη αρχή: το συμφέρον)... το ενδιαφέρον στοιχείο της σύγχρονης συγκρότησης της κοινωνίας είναι η οικονομία (όχι η πολιτική)... κι αυτό έχει ενδιαφέρον διότι η σύγχρονη μορφή της οικονομίας προσφέρει μία αλλόκοτη δυνατότητα (που δεν είναι καν δυνατότητα): την πιθανότητα μίας εγκόσμιας αποκατάστασης ή σωτηρίας... κι αυτή η οικονομία απευθύνεται σαν άλλος θεός απόλυτα προσωπικά στον καθένα... πολύ πιο σημαντικά λειτουργεί με ελάχιστη απαίτηση μόνον τον οβολό κάτω από τη γλώσσα - ακόμη κι όταν τίποτα άλλο δεν λειτουργεί πια (σαν νεκροθάφτης ή γραφείο τελετών ή την εκκλησία)... δεν λέω αν είναι σωστό ή λάθος αυτό: διαπιστώνω μόνο... η συλλογική κίνηση προϋποθέτει μία ταυτότητα σκοπων που υπερβαίνουν το συμφέρον (αν θεωρήσουμε ότι το άτομο είναι ικανό ή αυτόνομο προκειμένου να ορίσει τον 'ορθό' σκοπό και να πράξει ανάλογα), στην σύγχρονη μορφή όμως της συγκρότησης της κοινωνίας ο μοναδικός σκοπός που υφίσταται και αποτρέπει και δεν εναθρρύνει την συσχέτιση είναι το συμφέρον... αυτό φυσικά και το γνωρίζει ολόκληρη η ιστορία της σκέψης (για αυτό συχνά αγγίζει και διερευνά απολυταρχικές προτάσεις πολιτικής συγκρότησης): η μετάβαση εντέλει από την κοινωνία των αστών σε μία αληθινή πολιτική συγκρότηση αποτυγχάνει... ο φόβος δεν είναι αυτός ο οικείος υπαρκτικός φόβος που πειράται εκείνος που δεν έχει δύναμη μόνον: την εμπειρία του φόβου έχει πια ο καθένας που κατορθώνει κακήν κακώς να διασώσει ένα στοιχειώδες ημερομίσθιο... αυτή η αυτονόητη για εμένα κατάσταση αποτέλεσε αίτιο παρεξήγησης με τον καλόν ελευθεριακό φίλο: κι αυτό διότι δεν έχει τίποτα να αντιτάξει σε αυτή τη νέα μυθολογία: μόνον φαντάσματα του παρελθόντος, που δεν έχουν πια σημασία... φυσικά εγώ πια θεωρουμαι απολογητής - ωστόσο αυτό δεν με πειράζει... πώς το έλεγε ο Hegel: μία νέα μυθολογία, αυτό χρειάζεται (διότι το καντιανό αίτημα της αυτονομίας ηχεί πια σαν παραδοξότητα ή καπρίτσιο: αν και είναι ό,τι πιο σημαντικό και γενναίο συνέλαβε ανθρώπινο πνεύμα)...

ΥΓ. το κοινωνικό συμβόλαιο ή αυτή η περίφημη παραχώρηση μέρους της δύναμης ή ελευθεριας του ατόμου είναι μία αφαίρεση που τίθεται απλά ως αίτημα της πολιτικής φιλοσοφίας... τα κράτη ή τα έθνη συγκροτούνται κάποτε με αναφορά σε ένα κοινό φαντασιακό μύθο (την ιστορική συνέχεια)... αυτός ο μύθος καταρρέει ή εν πάση περιπτώσει διασπά πια τα ίδια τα κράτη που κάποτε ανασυγκρότησε εκ του μη όντος... η οικονομία έχει αντικαταστήσει αυτόν τον μύθο ως νέος μύθος: κι αυτός εδώ ο δεύτερος μύθος έχει να αντιτάξει άμεση παροχή μετρητών, μεταφορές υπολοίπων, πάγωμα χρεών, δάνεια κτλ. (ακόμη και με άθλιους ορους υποδούλωσης), με έναν λόγο αυτός ο μύθος αφορά το άτομο κατεξοχήν κι όχι απλά το ατομικό ως μέρος μίας συνεκτικής κοινωνίας ιδεών... η πράξη πια έχει σαφές υποκείμενο: την παροχή υπηρεσιών της οικονομίας και των συναλλαγών: η μετάβαση του θεωρητικού στον πρακτικό λόγο συνάντησε στην οικονομία των αστών ένα οικείο πρόσωπο, το εγώ ενός έχειν κι όχι ενός είναι (σωστό ή λάθος, αυτό είναι)... είναι προφανές ότι δεν έχω να αντιτάξω ούτε κι εγώ κάτι διότι συμμετέχω αν όχι στη νέα θρησκεία τουλάχιστον στη πραγματικότητα που αυτή διαμορφώνει (ο θησέας που μου υπενθύμισε ο φίλος εξόριστος παραμένει αρχετυπική φυσιογνωμία μίας βίας που δικαιώνεται μόνο ιστορικά - όχι εκ των προτέρων)...

stratos said...

Ναι, αουφχέμπερε, ο οικονομισμός είναι η νέα κυρίαρχη θρησκεία παγκοσμίως, με τραπεζικά υποκαστήματα-εκκλησίες σε κάθε ενορία, αλλά είναι τόσο ευάλωτος που αρκεί ένα 10% (και πολύ λέω) να τον ανατρέψει.

Σκέψου τι θα γίνει αν ένα 10% του κόσμου αποφασίσει να μη πληρώσει τη μηνιαία δόση της πιστωτικής του. Θα καταρρεύσει το σύστημα εν μια νυκτί.

Το θέμα είναι τι κάνουμε μετά. Χρειαζόμαστε κάποια πολιτική οργάνωση πέρα από αυτή που υποβάλλει η Παγκόσμια Τράπεζα.

Επ' αυτού προτείνω δύο άξονες (άρση φόβου και ενθάρρυνση) για την πολιτική που πρέπει να ακολουθεί την επόμενη μέρα.- Βιάζομαι έ;

Anonymous said...

το παράδοξο είναι ότι ένα σημαντικο ποσοστό δεν αποφάσισε, απλά δεν μπορούσε να αποπληρώσει τα δάνειά του στην τελευταία κρίση των στεγαστικών υψηλού ρίσκου των αμερικανικών τραπεζών, ωστόσο, το κράτος παρενεβη σώζοντας το χρηματο-πιστωτικό-οικονομικό σύστημα πριν την προφανή κατάρρευσή του... προς στιγμήν θεώρησα ότι είναι η αρχή του τέλους: μέχρι την παρέμβαση δηλαδή του κράτους προκειμένου να καλύψει τις απώλειες με χρήματα που υποθέτω ότι ανήκουν σε φορολογούμενους πολίτες...
το ίδιο συνέβη και στην βρετανία... το πιο ενδιαφέρον στοιχείο αυτής της κρίσης - πέρα από την κρατική παρέμβαση - είναι οι όροι που συνέταξε η κεντρική τράπεζα που πρέπει να πληρούν υποψήφιοι δανειολήπτες: μεταξύ αυτών είναι παράμετροι όπως ο γάμος, η ηλικία και μία σειρά ακόμη προϋποθέσεων που συνιστούν έναν τραγέλαφο (αποτρέπονται δανειζμοί λ.χ. για διαζευγμένους ή χήρους, χοίροι για προφανείς λόγους κτλ)...
αυτό που προτάσσεις έχει ήδη λάβει την απάντησή του μέσα στα όρια της κοινοβουλευτικής μας δημοκρατίας: η εξουσία ανακυκλώνεται (μοιάζει απλή πραγματικά και εύλογη η σκέψη της μη προσέλευσης ψηφοφόρων, έστω κι ενός 10% κι όμως: διαρκώς προσερχόμαστε και διαρκώς ανακυκλώνεται η συγκεκριμένη μορφή... φαινομενικά είναι εύλογο: κι ωστόσο εξακολουθεί και δεν συμβαίνει)
άρα εχθρός δεν είναι μόνον η τράπεζα - είναι πρώτιστα το κράτος που παραχωρεί, αυτό παραχωρεί, μία υπερβολική εξουσία σε έναν ζωτικό τομέα της καθημερινής ζωής: την οικονομία...

δεν είναι φόβος (νομίζω, ή εν πάση περιπτώσει, μόνον φόβος): είναι απλώς η πλήρωση κάποιων υλικών προϋποθέσεων ή μία σχεδόν χειροπιαστή υπόσχεση περί πλήρωσης αυτών... δυστυχώς: η ικανοποίηση στοιχειωδών αναγκών δεν προτρέπει σε μία θεωρητική σκέψη (ή δεν στρέφει σε μία συλλογική σκέψη) αλλά διευρύνει τις ανάγκες (και οι ανάγκες ποικίλουν: απο υλικά αγαθά έως ματαιοδοξία, αυτός ο κήπος είναι πραγματικά σπουδαίος - και δεν περιλαμβάνει καν μηλιές): φετίχ ή μη φετίχ η ιστορία του πνεύματος συνυφαίνεται πια με την ιστορία των 'αναγκών'...

stratos said...

Η κρίση με τα στεγαστικά στην Αμερική αφορούσε ένα ελάχιστο ποσοστό δανειοληπτών, σε έναν ειδικό κλάδο στεγαστικών υψηλού ρίσκου, και παρόλα αυτά προκάλεσε τέτοιους κλυδωνισμούς.

Αν γίνει αυτό που λέω με το 10% των δανειοληπτών και όχι περιορισμένα σε έναν τομέα (όχι μόνο στα στεγαστικά) θα γίνει το σώσε και θα παρασύρει και το κράτος στην κρίση.

Όλα αυτά βέβαια είναι υποθέσεις, αλλά δεν είναι και άσχημο να τις κάνουμε.

Μη χάσουμε τη φαντασία μας.